The Walls Came Tumbling Down (Lothar Mendes, 1946)

The biblical title ("When the people heard the sound of the trumpet, they raised a great shout and the wall fell down." Joshua 6:20) has actually very little to do with the story of this drab and cut-rate mystery film, except its ending.

The Chase (1946)

تعقيب (آرتور ريپلي، 1946، آمريكا)

مرمت تازۀ دانشگاه يو سي ال اِي از نوآر مهجورِ مردي كه تنها كار شناخته شدۀ كارنامه‌اش جادۀ رعد (1958) است، يكي از فيلم‌هايي كه در نوجواني جيم جارموش روي او تأثير زيادي گذاشت و آواز عنوان‌بندي فيلم را ستاره‌اش، آن مرد تنومندِ خواب‌زد‌ه، رابرت ميچم خواند. وقتي تعقيب را مي‌بينيد احساس مي‌كنيد با وجود مرمت فيلم چند حلقه آن گم شده و به همين خاطر است كه جهش‌هاي روايي، احساسي و منطقي فراواني در فيلم هست. اما نبايد فراموش كرد كه اين فيلمي است تا مغز استخوان B و سينماي B يعني سينماي حلقه‌هاي گمشده. (نه در اين مفهوم كه آن‌ها واقعاً گم‌ شده‌اند، بلكه بي‌پولي هرگز اجازۀ ساخته شدنشان را نداده.)

Cine-Lunar Notes

ماه و سينما

جدای از این که ماه موضوع هزاران شعر و آواز عاشقانه و غیر عاشقانه بوده، در سینما درآمدن قرص ماه باعث می شد تا لان چینی جونیِر نجیب و آرام به مرد گرگ‌نما بدل شود و از آن پیش‌تر لوييس بونيوئل در سگ آندلسی در یکی از مشهور ترین کات‌های تاریخ سینما، بریدن چشم را به نمایی از ماه که به زیر ابر می‌رود «برش» داد. پرواز ای تی با دوچرخه از مقابل ماه، در سال‌های 1980 و هم‌زمان با طرح «جنگ ستارگان» ریگان دل بچه‌ها را می بُرد. قبل از آن، در بيستم جولاي 1969، آپولو 11 اولي سفينه سرنشين‌داري بود كه بر روی خاک مردۀ آن کرۀ خوش سیما نشست، يه به روايت تئوريِ توطئه، تظاهر كرد كه روي ماه نشسته است.

Pops on Beats

Read it in English

در شمارۀ نوروز ماهنامۀ سينمايي «فيلم» نقد نسبتاً بلندي از من خواهيد ديد بر اقتباسِ والتر سالس از در جادۀ جك كرواك. در واقع من آن نقد را بهانه‌اي قرار داده‌ام براي توضيح دشواري‌هاي برگردان سينمايي آثار نويسندگان نسل «بيت» (Beat) و همين‌طور ترديدهايي كه دربارۀ در جاده – چه كتاب و چه فيلم – دارم. در انتها فهرست كوچكي از فيلم‌هاي «بيت» مورد علاقۀ من خواهيد ديد كه البته بعضي از انتخاب‌ها ارتباط مستقيمي با جنبش ندارند و بيش‌تر ايده‌آل‌هاي شخصي‌اند دربارۀ اين‌كه يك فيلم «بيت» چگونه بايد باشد.

براي فهرست كردن فيلم‌هاي «بيت» هفتۀ گذشته به تماشاي آثار سينمايي‌اي گذشت كه از زمان انتشار در جاده در اواخر دهه 1950 تا امروز ساخته شده‌اند. بالطبع تعداد زيادي مستند دربارۀ سردمداران «بيت» وجود دارد كه من به آن‌ها اشاره نكرده‌ام و خارج از دايرۀ انتخابم قرار دارند.

Online Cinematheque

تـاريـخ سـيـنـماي مـجـانـي

حالا كه سينما عمري بيشتر از 115 سال پيدا كرده بالطبع فيلم‌هاي زيادي از تاريخ اين هنر از دايرۀ قوانين كپي رايت بيرون مانده و جزو اموال عمومي محسوب مي‌شوند. اصطلاح پابليك دومين (Public Domain) كه در اين سال‌ها رايج شده به هر آفريدۀ فرهنگي و هنري اشاره دارند كه ديگر مالكيت آن در اختيار شخص خاصي نيست و هر كسي مي‌تواند به هر منظوري از آن‌ها استفاده كند. آن چه كه باعث به اتمام رسيدن مالكيت فرد بر اثر هنري مي شود، چيزي نيست جز زمان. با گذر زمان داستان‌هاي ادگار آلن پو، اشعار اليوت يا رمان‌هاي ديكنز از اختيار ورثۀ نويسندگان خارج شده و تا زماني كه كرۀ خاكي برقرار است به دستان قدردان يا قدرنشناس مردم عادي مي‌افتند. البته اين قوانين در كشورهاي مختلف متفاوت است و بودلر مي‌تواند در آمريكا جزو اموال عمومي باشد اما در خود فرانسه همچنان تحت قوانين كپي رايت قرار داشته باشد. عمر حفظ حقوق يك اثر براي مولفش از پنجاه تا هفتاد سال در نوسان است، اما دولت‌ها مي توانند با وضع قوانيني خاص عمر اين مالكيت‌ها را افزايش دهند. به عنوان مثال موسيقي‌هاي ضبط شدۀ اندكي در آمريكا وجود دارند كه عام المنفعه قلمداد شوند و با آن كه نزديك به يك صد سال از ضبط نخستين آهنگ‌هاي جز مي گذرد بسياري از آن‌ها هم چنان مشمول قوانين كپي رايت مي‌شوند.

اما فيلم‌هاي زيادي از سينماي صامت آمريكا كه قبل از 1923 ساخته شده‌اند و بيشتر فيلم‌هاي ژاپني قبل از 1954 امروز ديگر "بي صاحب" محسوب مي‌شوند. شما اجازه داريد اين فيلم‌ها را در تلويزيون يا سينماها نمايش بدهيد يا در اينترنت بگذاريد تا هركسي دوست دارد ببيند. فيلم‌هاي بسيار مهمي نيز وجود دارند كه با گذشت 50 يا 70 سال از مرگ خالق (يا صاحب امتيازشان) و با تمديد نشدن اين امتياز وارد فهرست فيلم‌هاي بي‌صاحب شده‌اند. شاهكارهاي بزرگي مانند سايه شك، منشي همه كارۀ او، رزمناو پوتمكين، شيطان را بران، مردي كه زياد مي‌دانستِ انگليسي، فيلم‌هاي زيادي از ادگار اولمر، بيشتر فيلم‌هاي راجر كورمن، معماي استنلي دانن، محاكمه و بيگانه ولز و بي‌شمار فيلم‌هاي ترسناك ارزان و فيلم‌هاي نوآر درجه يك.

حالا احتمالاً متوجه شديد كه چرا تقريباً همۀ DVD هايي كه از با جان دو ملاقات كن كاپرا يا مرد بازوطلايي پره‌مينجر وجود دارند كيفيت تصويري پاييني دارند. آن‌ها بي‌صاحب مانده‌اند و هر كمپاني درجه دو و سه‌اي مي‌تواند آن فيلم‌ها را به روي DVD منتشر كند. توجه داشته باشيد كه مرمت كردن فيلم يا زيرنويس كردن آن مشمول اين قانون نمي‌شود و مثلاً نسخۀ كمپاني كرايتريون از M فريتس لانگ به خاطر اين كه زيرنويس انگليسي و مرمت شده ديگر جزو اموال عمومي قلمداد نمي‌شود. 

اين مسأله جداي از ضررهايي كه به خاطر دوز و كلك كمپاني‌هاي مهجور عايد سينمادوستان مي‌شود در نهايت نتيجه‌اي مثبت براي عشاق سينما دارد. شما مي‌توانيد در اينترنت آئروگراد داوژنكو (با كيفيت عالي)، فيلم‌هاي چاپلين يا بوريس كارلوف را به راحتي تماشا كنيد. يك كمپاني به نام «آلفا دي وي دي» كار همه را راحت كرده و با درآوردن اين فيلم‌ها به روي DVD ها در نسخه‌هاي خيلي ارزان، فيلم‌هاي "پابليك دومِين" را در اختيار همه گذاشته است. تخصص آن‌ها در پيدا كردن رد فيلم‌هاي بي صاحب مانده (كه در نوع خود هنري محسوب مي‌شود) و منتشر كردن آن‌هاست. هنوز تنها نسخه‌هاي در دسترس از نوآر رنگي مردي روي برج ايفل و يا شاهكار صامت همسران ابله همين نسخه‌هاي عام النفعه آلفاست كه بدون مرمت فيلم عرضه شده اما لااقل از روي بهترين نسخه‌هاي شانزده ميليمتري موجود ( ويا بعضاً VHS) تبديل شده است.

سايتي در اينترنت وجود دارد به نام Internet Archive كه تا جايي كه توانسته تمام آثار فرهنگي عام المنفعه (از كتاب و عكس گرفته تا موسيقي و فيلم) را مجاني در اختيار مردم گذاشته است. حالا كه اينترنتِ تاحدودي پرسرعت در ايران تاحدودي رواج پيدا كرده مي‌توان از اين سايت شاهكارهاي زيادي را پايين كشيد (يا "دانلود" كرد). يك سينماتِك مجاني در اختيار شماست كه در آن فيلم‌هاي برادران لومير، اديسون، كمدين هاي صامت، فيلم‌هاي تجربي و آوانگارد اوليه، آثار مهم گريفيث، سريال وامپير [خون آشام] لويي فوياد، فيلم‌هاي اكسپرسيونيست آلماني، سگ آندلسي، شب مردگان زنده رومرو، فيلم‌هاي داگلاس فربنكس، تعداد بي شماري فيلم‌هاي ترسناك كلاسيك، بعضي از بزرگ‌ترين فيلم نوآرهاي جهان (خيابان بدنام لانگ، D. O. A و كمبوي بزرگ جوزف لوييس، محرمانه كانزاس فيل كارلسون، شيطان را بران هيوستن، T-Men آنتوني مان و عشق عجيب مارتا آيورز سيودماك)، فيلم‌هاي هركولي ايتاليايي، بهترين‌هاي دوران انگليسي هيچكاك، تا دلتان بخواهد وسترن‌هاي فراموش شده، چند فيلم از جان فورد به خصوص فيلم‌هاي آموزشي كه در زمان جنگ ساخت، فيلم‌هاي ناطق باستر كيتون در مترو و بي شمار عناوين ديگر وجود دارد.

يكي از بهترين بخش‌هاي سايت، مجموعه‌اي از تريلر فيلم‌هاي كلاسيك است كه مي‌توان ساعت‌هايي مديد را بدون توجه به گذر زمان در دنياي ساده اما خيال انگيز آنها گذراند. اگر به اينترنت دسترسي داشته باشيد فرقي نمي‌كند كه در درگز باشيد يا كرمانشاه، در هر حال مي‌توانيد شاهكار كميك/سوررئال/ترسناك راجر كورمن، مغازه كوچك وحشت را در اتاق خودتان تماشا كنيد، يا اگر اين فيلم آشفته و مريض شما را سر ذوق نمي آورد، برويد و ببينيد آخرين مرد روي زمين (1964) كيست؟ كه كسي نيست جز وينسنت پرايس كه در دنيايي مملو از زامبي‌ها تنها مانده و نمي داند بايد چطور با اين كره زمين به تنهايي سركند.

اين هفته مجموعه‌اي از فيلم‌هاي اين سايت كه تماشايشان ضروري است را در اين‌جا معرفي مي‌كنم. در يادداشت بالا هم، هرجا كه روي نام فيلم‌ها برويد مي‌توانيد آن‌ را تماشا كنيد.

Girls in the Night (1953)

Girls in the Night
Universal, 88 mins, Black & White

Director: Jack Arnold
Screenplay: Ray Buffum
Cinematography: Carl E. Guthrie
Editing: Paul Weatherwax
Art Direction: Robert F. Boyle and Alexander Golitzen
Cast: Joyce Holden, Glenda Farrell, Harvey Lembeck, Patricia Hardy.

Unless I am mistaken, Jack Arnold was unknown here before the appearance of It! Come from Outer Space, which hardly incited one to wish to learn more about its author, and Girls in the Night, which belies that first unfavorable impression. Let us leave aside the first film (science fiction in polaroid relief [3-D] and black and white, no less!) and get right to Girls in the Night, which leaves us in an intermediary state between surprise and delight.
It's a story of a few young boys and girls who live on New York's East Side and who hope to escape from that miserable neighborhood. Through the author's tenderness for his youngsters (and without sentimentality), through the incredible violence of the fight scenes, through the dynamism of the whole, the beauty of the relationships among the characters, the tone of this film swings between Becker's Rendez-vous de Juillet (1949) and Nicholas Ray's Knock on Any Door (1949). Each scene, whether it is the first (the very lively election of Miss 43rd Avenue in a neighborhood movie theater), the last (a very carefully controlled chase), or yet a prodigious dance scene in a sleazy club, makes us think that it was the one that the author treated the most lovingly; the directing of the actors (all newcomers) is perfect. Jaclynne Greene and Don Gordon make such a convincing pair of rascals that when, after the word END that follows closely after their death, they get up to greet us with a smile, we don't fail to feel that a great weight has been lifted from our shoulders.

 -- François Truffaut, Cahiers du Cinéma, February 1954

Tuna Clipper (1949)

Tuna Clipper: Roddy McDowall and Elena Verdugo

Tuna Clipper
Director: William Beaudine
writer: Scott Darling
Music: Edward J. Kay
Cinematography: William A. Sickner
Art Direction: Dave Milton
Cast: Roddy McDowall, Elena Verdugo, Roland Winters, Peter Mamakos, Rick Vallin.

"Here is a little film from Monogram, [shot in 12 days] that modest company that said "no" to the crisis and decided to double the number of its productions.* A scenario whose charm lies in its modesty and honesty: a captivating tuna fishing expedition. William Beaudine's mise-en-scène is completely creditable, as we would have liked it to be for the same director's Charlie Chan. We are drawn by the one-and-only female actor with the promising bodice; no, generous; or rather, willing, I would say; that bodice is still well behaved, friendly also, and sort of hospitable, promised to the most deserving one, the nicest one. Let us recall together the name of this delicate personage: Elena Verdugo."

-- François Truffaut, Cahiers du Cinema, December 1953

*Truffaut here refers to the cutback in Hollywood production in the early 1950s due to the inroads of the early days of television.